Dhimbjet e qafës janë një nga shqetësimet më të zakonshme që prekin njerëzit në çdo moshë. Nga lodhja e përditshme para kompjuterit deri te dëmtimet nga aksidentet rrugore apo sportet, qafa shpesh bëhet pikë e dobët. Në këto raste, një nga pajisjet më të përdorura për lehtësim dhe stabilizim është orteza për qafën, e njohur ndryshe si “mbajtëse qafe” apo “collar cervical”.
Çfarë është orteza për qafën?
Orteza për qafën është një pajisje ortopedike që vendoset rreth qafës për të kufizuar lëvizjet e saj dhe për të siguruar stabilitet. Ajo ndihmon muskujt dhe kockat e qafës të pushojnë, duke ulur presionin dhe duke ndihmuar procesin e shërimit. Mund të përdoret për arsye mjekësore, pas traumave, operacioneve, ose për raste të lodhjes së tepërt të muskujve.
Llojet kryesore të ortezave për qafën
Ekzistojnë disa lloje të ortezave që përdoren në varësi të gjendjes shëndetësore:
Orteza e butë
Është e bërë prej shkumëze të mbuluar me material pambuku. Kjo përdoret kryesisht për dhimbje të lehta muskulore, kontraktura apo tension nga qëndrimi i gjatë në kompjuter. Ajo jep mbështetje pa e kufizuar plotësisht lëvizjen.
Orteza e fortë
E ndërtuar nga plastikë e fortë ose materiale të ngjashme, ajo kufizon pothuajse të gjitha lëvizjet e qafës. Përdoret pas frakturave, dëmtimeve më serioze, apo ndërhyrjeve kirurgjikale.
Orteza gjysmë e fortë
Një kombinim mes të butës dhe të fortës. Jep mbështetje më të fortë se ajo e buta, por më të rehatshme se ajo e forta. Shpesh rekomandohet në dhimbje të vazhdueshme apo gjendje kronike.
Kur rekomandohet përdorimi i ortezës për qafën?
Mjekët e rekomandojnë këtë pajisje në situata të caktuara, si:
- Pas aksidenteve rrugore – sidomos në rastin e goditjes së fortë të qafës, e njohur si “whiplash”.
- Pas operacioneve – për të mbrojtur qafën gjatë periudhës së rikuperimit.
- Fraktura të rruazave cervikale – ku është i nevojshëm stabilitet i plotë.
- Dhimbje muskulare kronike – kur muskujt janë të dobët dhe nuk arrijnë të mbajnë qafën në pozicion të qëndrueshëm.
- Probleme neurologjike – në disa raste ku nevojitet kufizim i lëvizjes për të parandaluar dëmtime shtesë.
- Spondiloza cervikale – një gjendje e zakonshme tek të moshuarit, ku kockat dhe disqet e qafës konsumohen dhe shkaktojnë dhimbje.
Në realitetin shqiptar, përdorimi i ortezave është i shpeshtë pas aksidenteve me makinë dhe në sportet amatore ku mungon ngrohja e duhur, duke çuar në dëmtime të qafës.
Përfitimet dhe avantazhet e ortezës për qafën
- Lehtëson dhimbjen duke ulur presionin mbi muskujt dhe kockat.
- Stabilizon qafën dhe parandalon lëvizjet e rrezikshme.
- Ndihmon procesin e shërimit pas traumave dhe operacioneve.
- Përmirëson qëndrimin në rastet e lodhjes muskulore.
- Jep ndjesi sigurie për pacientin gjatë fazës së rikuperimit.
Si përdoret saktë orteza për qafën?
Përdorimi i gabuar i një orteze mund të shkaktojë më shumë dëm sesa dobi. Disa udhëzime të rëndësishme janë:
- Orteza duhet të përshkruhet nga mjeku dhe jo të blihet e përdoret pa këshillë profesionale.
- Duhet të vendoset në mënyrë që të mbulojë mirë qafën, pa lënë hapësira boshe, por edhe pa e shtrënguar tepër.
- Koha e mbajtjes duhet të jetë sipas rekomandimit mjekësor. Mbajtja për periudha të gjata pa nevojë mund të dobësojë muskujt e qafës.
- Në rast dhimbjesh shtesë, skuqjeje të lëkurës ose parehatie të fortë, duhet ndërprerë përdorimi dhe konsultuar mjeku.
Kujdesi dhe mirëmbajtja e ortezës
Për higjienë dhe jetëgjatësi të pajisjes është e rëndësishme që:
- Orteza e butë të pastrohet rregullisht sipas udhëzimeve të paketimit (shpesh mund të hiqet mbulesa për t’u larë).
- Orteza e fortë duhet të pastrohet me leckë të lagur dhe të thahet mirë para përdorimit.
- Nuk duhet ekspozuar në diell apo nxehtësi të fortë pasi materialet mund të deformohen.
- Duhet kontrolluar shpesh nëse ka konsum ose prishje që mund të dëmtojnë funksionin e saj.
Këshillë praktike për zgjedhjen e duhur
Zgjedhja e një orteze për qafën nuk duhet të bëhet vetëm sipas çmimit apo komoditetit. Më e rëndësishmja është diagnoza dhe rekomandimi i mjekut. Një ortezë e gabuar mund të shkaktojë dobësim të muskujve, përkeqësim të dhimbjes apo lëvizje të gabuara të qafës. Prandaj, këshillohet që gjithmonë para blerjes ose përdorimit, pacienti të konsultohet me mjekun ortoped ose neurologun.