Dhimbjet apo dëmtimet në gju janë shumë të shpeshta si tek të moshuarit, ashtu edhe tek të rinjtë që merren me sport ose punë fizike. Për ta mbrojtur këtë nyje të rëndësishme, mjekët shpesh rekomandojnë përdorimin e orteksave të gjurit. Këto pajisje të thjeshta, por shumë funksionale, ndihmojnë në stabilizimin e gjurit, zvogëlimin e dhimbjes dhe parandalimin e dëmtimeve më të mëdha.
Çfarë është një ortezë për gjurin?
Orteza për gjurin është një pajisje ortopedike e cila vendoset rreth gjurit për ta mbrojtur, për ta mbajtur të qëndrueshëm dhe për të lehtësuar lëvizjen. Ajo përdoret nga pacientë që kanë pësuar dëmtime, kanë probleme të nyjeve, inflamacion, apo pas operacioneve të ndryshme ortopedike. Orteza mund të jetë prej materiali elastik, neopreni, plastike ose metali, në varësi të nevojës dhe llojit të saj.
Në mënyrë të thjeshtë, mund të themi se një ortezë i jep gjurit “mbështetje shtesë” kur ky nuk ka më forcë të mjaftueshme për të kryer lëvizjet e zakonshme pa dhimbje apo pa rrezik.
Llojet kryesore të ortezave për gjurin
Ekzistojnë disa lloje orteksave për gjurin, të përshtatura sipas problemit dhe nivelit të mbështetjes që kërkohet:
Orteza elastike ose të buta
Këto janë më të thjeshtat dhe zakonisht përdoren për dhimbje të lehta ose për parandalim. Janë prej materiali elastik dhe përdoren shpesh nga sportistët ose personat që bëjnë punë të rëndë fizike. Ndihmojnë në ngrohjen e nyjës dhe në uljen e lodhjes së gjurit.
Orteza me mbështetje metalike
Këto kanë struktura të posaçme me shirita metalikë anash, të cilat sigurojnë më shumë stabilitet. Përdoren në raste dëmtimesh të ligamenteve (p.sh. ligamenti i kryqëzuar) ose pas operacioneve.
Orteza me kapëse për patelën
Patela (kapaku i gjurit) shpesh shkakton probleme tek njerëzit që kanë lëvizje të përsëritura, si futbollistët apo atletët. Orteza me hapje rreth patelës e stabilizon atë dhe shmang lëvizjet e panevojshme.
Orteza pas operacioneve
Janë më të avancuara dhe mund të rregullohen për të kufizuar lëvizjen e gjurit. Shpesh kanë shina anësore dhe sistem të posaçëm mbylljeje, për të siguruar rehabilitim të kontrolluar pas ndërhyrjeve kirurgjikale.
Orteza për artrozë
Tek personat e moshuar me artrozë të gjurit, përdoren orteza speciale që shpërndajnë peshën dhe e bëjnë ecjen më të lehtë. Këto zakonisht kanë dizajn më të fortë dhe ndihmojnë në uljen e dhimbjes gjatë lëvizjes.
Përfitimet dhe avantazhet
Përdorimi i një orteze për gjurin sjell disa përfitime të dukshme:
- Zvogëlon dhimbjen gjatë lëvizjes.
- Jep stabilitet në ecje, vrap ose gjatë aktivitetit fizik.
- Ndihmon në shërimin pas dëmtimeve ose operacioneve.
- Mbron gjurin nga dëmtime të reja.
- Përmirëson ndjesinë e sigurisë tek pacienti, duke i dhënë besim për të kryer lëvizje të përditshme.
Në Shqipëri dhe Kosovë, shumë njerëz i përdorin ortezat gjatë punës në bujqësi, ndërtim apo edhe gjatë ecjes në terrene të vështira malore, ku gjuri shpesh është i ekspozuar ndaj ngarkesave të mëdha.
Si të përdoret saktë një ortezë për gjurin
Përdorimi i drejtë është thelbësor për të pasur efekt:
- Orteza duhet të vendoset gjithmonë sipas udhëzimit të mjekut ose fizioterapistit.
- Nuk duhet të jetë as shumë e ngushtë, as shumë e lirshme – presioni i duhur është ai që e mban gjurin stabil pa penguar qarkullimin e gjakut.
- Në aktivitet fizik, orteksa vendoset para se të fillojë ushtrimi dhe hiqet menjëherë pas tij.
- Nuk rekomandohet përdorimi i pandërprerë për shumë orë, pasi muskujt mund të bëhen më të dobët nga mungesa e aktivitetit.
Kujdesi dhe mirëmbajtja
Për ta mbajtur orteksën në gjendje të mirë dhe higjienike:
- Lajeni rregullisht me ujë të vakët dhe sapun të butë, sidomos orteksat elastike që thithin djersën.
- Mos përdorni detergjentë të fortë që mund të dëmtojnë materialin.
- Thajeni në ajër të hapur dhe mos e vendosni mbi radiator apo pranë burimeve të forta të nxehtësisë.
- Ruajeni në vend të thatë dhe të pastër, larg pluhurit.
- Kontrolloni herë pas here shinat apo kapëset, nëse janë dëmtuar ose liruar.
Këshilla praktike për zgjedhjen e orteksës së duhur
Zgjedhja e orteksës së gjurit nuk duhet bërë vetëm sipas çmimit apo pamjes së jashtme. Është e rëndësishme të konsultoheni me mjekun ortoped ose fizioterapistin për të përcaktuar llojin e duhur. Për përdorim të thjeshtë dhe dhimbje të lehta, mjafton një orteksa elastike. Për dëmtime më serioze, nevojitet një pajisje më e fortë me mbështetje shtesë. Gjithmonë provoni ortezën para se ta blini, për t’u siguruar që përshtatet mirë dhe nuk shkakton parehati.
Nëse trajtohet siç duhet, orteksa për gjurin është një mjet i thjeshtë, i përballueshëm dhe shumë i dobishëm për shëndetin e përditshëm. Ajo mund të bëjë diferencën mes një dite të dhimbshme dhe një dite aktive e pa shqetësime.