Në jetën e përditshme, shumë njerëz përballen me dhimbje ose probleme të ndryshme në muskuj, kyçe apo kocka. Shpesh, pas një dëmtimi, operacioni ose sëmundjeje, mjekët rekomandojnë përdorimin e një orteze. Kjo pajisje ortopedike është bërë një ndihmës i rëndësishëm për pacientë të çdo moshe, duke u përdorur si në raste mjekësore ashtu edhe sportive, për të siguruar stabilitet dhe mbrojtje.
Çfarë është një ortezë?
Orteza është një pajisje ortopedike që vendoset në pjesë të ndryshme të trupit për të mbështetur, stabilizuar ose kufizuar lëvizjen e një artikulacioni (nyje). Ndryshe nga protezat, të cilat zëvendësojnë një pjesë të humbur të trupit, ortezat shërbejnë si mbështetje për pjesët ekzistuese. Ato përdoren nga pacientë me fraktura, dhimbje kronike, dëmtime të muskujve ose ligamenteve, si dhe nga sportistë që duan të parandalojnë lëndimet.
Në gjuhë të thjeshtë, orteza mund të quhet një mbajtëse mbrojtëse, e cila e ndihmon trupin të shërohet më shpejt dhe të shmangë përkeqësimin e gjendjes.
Llojet kryesore të ortezave
Ortezat prodhohen në shumë forma dhe madhësi, duke u përshtatur sipas nevojës së pacientit. Më të përdorurat janë:
Orteza për gjurin
Këto përdoren shpesh nga sportistët e futbollit, basketbollit apo atletikës, për të mbrojtur ligamentet. Pas një operacioni në gju ose pas dëmtimit të meniskut, ortoza ndihmon në ruajtjen e stabilitetit.
Orteza për kyçin e këmbës
Shumë njerëz në Shqipëri përjetojnë shpesh përdredhje të kyçit të këmbës, veçanërisht gjatë aktiviteteve sportive apo ecjes në terrene të vështira. Orteza e kyçit ndihmon në kufizimin e lëvizjes së panevojshme dhe ul dhimbjen.
Orteza për kyçin e dorës
Ato përdoren shpesh për personat që vuajnë nga sindroma e tunelit karpal ose nga dëmtime të shkaktuara nga punët e përsëritura si shkrimi në kompjuter apo puna manuale.
Orteza për bërrylin dhe parakrahun
Këto rekomandohen për individët që kanë probleme nga lodhja muskulare, përdorimi i tepërt i krahut (p.sh. tenisi apo puna fizike) dhe pas frakturave.
Orteza për qafën (mbajtëset cervikale)
Shumë pacientë pas aksidenteve me makinë apo dëmtimeve të shtyllës qafore përdorin ortoza cervikale për të mbajtur kokën dhe qafën të palëvizshme.
Orteza për shpinën dhe shtyllën kurrizore
Ato janë të domosdoshme për njerëzit me probleme diskale, skoliozë ose dhimbje kronike shpine. Në Shqipëri, shpesh përdoren nga punëtorë që ngarkojnë peshë të madhe.
Përfitimet e përdorimit të ortezës
- Stabilitet dhe mbrojtje – ndihmon në imobilizimin e zonës së dëmtuar për të parandaluar dëmtime të mëtejshme.
- Lehtësim i dhimbjes – kufizon lëvizjet që shkaktojnë dhimbje dhe ofron kompresim të lehtë.
- Shërim më i shpejtë – mban nyjen ose muskujt në pozicionin e duhur për rigjenerim.
- Parandalim i lëndimeve – shumë sportistë përdorin ortoza edhe pa pasur dëmtime, thjesht për mbrojtje.
- Mbështetje në përditshmëri – e bën më të lehtë ecjen, punën dhe aktivitetet e zakonshme.
Si të përdoret një ortezë në mënyrë të saktë
Përdorimi i drejtë është thelbësor për të marrë rezultatet e dëshiruara. Mjekët zakonisht japin udhëzime specifike, por disa këshilla të përgjithshme përfshijnë:
- Zgjidhni madhësinë e duhur – ortoza duhet të rrijë fort, por jo të pengojë qarkullimin e gjakut.
- Visheni sipas udhëzimit të mjekut – përdorimi i gabuar mund të përkeqësojë gjendjen.
- Mos e përdorni më gjatë se sa rekomandohet – disa ortoza janë vetëm për periudha të shkurtra.
- Kombinojeni me ushtrime rehabilituese – vetëm ortoza nuk është zgjidhje, duhet edhe fizioterapi.
Kujdesi dhe mirëmbajtja e ortezës
Një ortezë e mirëmbajtur zgjat më shumë dhe është më higjienike për përdorim. Ja disa praktika të thjeshta:
- Pastroni rregullisht me ujë të vakët dhe sapun të butë.
- Thajeni në ajër të hapur, jo mbi radiator ose me tharëse flokësh.
- Shmangni ekspozimin në diell për periudha të gjata, pasi materiali mund të dëmtohet.
- Kontrolloni rregullisht për shenja konsumimi ose dëmtimi.
Këshilla për zgjedhjen e ortezës së duhur
Në tregun shqiptar ka shumë lloje ortozash, nga ato më të thjeshtat deri tek modelet e personalizuara. Për të bërë zgjedhjen e duhur, këshillohet gjithmonë konsultimi me mjekun ortoped ose fizioterapistin. Gjithashtu, është e rëndësishme të mos bazohemi vetëm te çmimi, por te cilësia dhe përshtatja me nevojat individuale. Një ortozë e mirë është ajo që ofron mbështetje pa shkaktuar bezdi dhe që e ndihmon pacientin të ndihet më i sigurt në lëvizje.