Një nga problemet më të zakonshme shëndetësore që prek shumë njerëz në jetën e përditshme është dhimbja apo dëmtimi i kyçit të këmbës. Kyçi i këmbës është një nga nyjet më të rëndësishme të trupit, pasi mban peshën e trupit dhe ndihmon në lëvizjen gjatë ecjes, vrapimit apo aktiviteteve të tjera fizike. Pikërisht për këtë arsye, ortoza për kyçin e këmbës ka marrë një rol të rëndësishëm si pajisje ndihmëse për trajtimin, stabilizimin dhe parandalimin e dëmtimeve.
Çfarë është një ortezë për kyçin e këmbës?
Orteza është një pajisje ortopedike që përdoret për të mbështetur, stabilizuar ose imobilizuar një pjesë të trupit pas një dëmtimi apo për qëllime parandaluese. Në rastin e kyçit të këmbës, ajo shërben për të kufizuar lëvizjet e tepërta që mund të shkaktojnë përkeqësim të dëmtimit, si dhe për të lehtësuar dhimbjen dhe shërimin. Orteza mund të përshkruhet nga mjeku pas një dëmtimi sportiv, një frakture të lehtë, pas operacionit, ose edhe për persona që vuajnë nga sëmundje kronike si artriti.
Llojet kryesore të ortezave për kyçin e këmbës
Ekzistojnë disa lloje të ortezave për kyçin e këmbës, të cilat ndryshojnë në varësi të nevojës dhe nivelit të mbështetjes që ofrojnë:
Orteza elastike
Ky lloj është më i thjeshti dhe shpesh përdoret për mbështetje të lehtë. Orteza elastike ndihmon në reduktimin e enjtjes dhe dhimbjes pas një ndrydhjeje të lehtë apo lodhjeje të kyçit.
Orteza me rripa
Ato kanë rripa rregullues dhe ofrojnë stabilitet më të madh. Ky model përdoret kur ka pasur një dëmtim më serioz ose për sportistët që kërkojnë mbrojtje shtesë gjatë aktiviteteve fizike.
Orteza të ngurta
Të bëra nga material plastik ose të kombinuara me elementë metalikë, këto përdoren në raste më të rënda, si pas frakturave ose ndërhyrjeve kirurgjikale. Ato imobilizojnë pjesërisht ose plotësisht kyçin për të mundësuar shërim të sigurt.
Orteza funksionale
Këto janë modele të personalizuara që përdoren për pacientë me probleme kronike, si dëmtime të ligamenteve ose artrit reumatoid. Ato ofrojnë mbështetje afatgjatë dhe lehtësojnë lëvizjet e përditshme.
Përfitimet e përdorimit të ortezës për kyçin e këmbës
Orteza ofron disa avantazhe të rëndësishme, të cilat e bëjnë një mjet të domosdoshëm për shumë pacientë:
- Redukton dhimbjen duke kufizuar lëvizjet që shkaktojnë shqetësim.
- Parandalon dëmtimet tek sportistët që luajnë futboll, basketboll apo volejboll, sporte shumë të përhapura edhe në Shqipëri.
- Lehtëson shërimin pas ndërhyrjeve kirurgjikale ose frakturave.
- Siguron stabilitet për personat e moshuar që mund të kenë kyçe të dobësuara.
- Rrit besimin në lëvizje, pasi pacienti ndjehet më i sigurt gjatë ecjes apo aktiviteteve.
Si të përdoret saktë orteza për kyçin e këmbës
Përdorimi i duhur i ortezës është thelbësor për të marrë përfitime maksimale. Disa këshilla praktike përfshijnë:
- Vendoseni gjithmonë sipas udhëzimit të mjekut ose fizioterapistit.
- Sigurohuni që orteza të jetë e rehatshme, pa ushtruar presion të tepërt mbi kyçin.
- Rregulloni rripat në mënyrë që të mos jenë as shumë të lirë, as shumë të ngushtë.
- Mos e përdorni për periudha më të gjata se sa rekomandohet, për të shmangur dobësimin e muskujve përreth.
- Nëse ndjeni mpirje, dhimbje shtesë ose skuqje të lëkurës, hiqeni dhe kontaktoni mjekun.
Kujdesi dhe mirëmbajtja e ortezës
Një ortezë e mirëmbajtur zgjat më shumë dhe ruan funksionalitetin. Ja disa udhëzime të thjeshta:
- Lajeni rregullisht nëse është prej materiali elastik ose pëlhure, për të shmangur mbledhjen e pluhurit dhe djersës.
- Në rastin e ortozave të ngurta, pastrojeni me një leckë të lagur.
- Thajeni gjithmonë në ajër të hapur, pa përdorur tharëse me nxehtësi direkte.
- Ruajeni në vend të thatë dhe të pastër, larg lagështirës që mund të dëmtojë materialin.
- Kontrolloni rregullisht nëse ka dëmtime ose konsumim dhe zëvendësojeni kur është e nevojshme.
Këshilla praktike për zgjedhjen e ortezës së duhur
Zgjedhja e një orteze për kyçin e këmbës duhet të bëhet gjithmonë në konsultim me mjekun ose farmacistin. Për sportistët, një model elastik ose me rripa është i përshtatshëm për parandalim, ndërsa për pacientët me fraktura apo pas operacionit, rekomandohet një model i ngurtë. Gjithashtu, duhet pasur parasysh madhësia, materiali dhe rehatia gjatë përdorimit. Në farmaci dhe dyqane ortopedike në Shqipëri sot ofrohen modele të ndryshme që mund të përshtaten sipas nevojës, duke filluar nga çmime të përballueshme për përdorim të përditshëm deri tek modele të specializuara për raste më serioze.
Një kujdes i vogël dhe një zgjedhje e duhur e ortezës mund të bëjnë diferencën në rikuperim dhe në parandalimin e dëmtimeve të ardhshme, duke i ndihmuar njerëzit të kthehen më shpejt në aktivitetet e tyre të zakonshme.